Η Πρωτοβουλία των Ευρωπαίων Πολιτών, που θεσπίστηκε από τη Συνθήκη της Λισαβόνας, είναι μια μορφή συμμετοχής στη χάραξη πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιτρέπει σε τουλάχιστον ένα εκατομμύριο Ευρωπαίους πολίτες, υπηκόους από το ένα τέταρτο των κρατών-μελών, να ζητήσουν απευθείας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλουν πρόταση για ζητήματα που τους ενδιαφέρουν ιδιαίτερα και εμπίπτουν στους τομείς αρμοδιοτήτων της Ε.Ε. Για να μπορέσουν οι Ευρωπαίοι να ασκήσουν αυτό το νέο δικαίωμα, η Ε.Ε. πρέπει να υιοθετήσει έναν Κανονισμό ορίζοντας συγκεκριμένους βασικούς κανόνες και διαδικασίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε στις 31 Μαρτίου 2010 ένα προσχέδιο Kανονισμού για την Πρωτοβουλία των Ευρωπαίων Πολιτών, το οποίο αποτελεί σήμερα αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και βάσει πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο υιοθέτησαν έναν Kανονισμό που ορίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες χρήσης αυτού του νέου εργαλείου (Κανονισμός (ΕΕ) αριθ.211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Φεβρουαρίου σχετικά με την Πρωτοβουλία Πολιτών).
Οι πρώτες Πρωτοβουλίες των Ευρωπαίων Πολιτών μπορούν να ξεκινήσουν από την 1η Απριλίου 2012.
Τίτλος ΙΙ
Διατάξεις περί δημοκρατικών αρχών
Άρθρο 11
1. Τα θεσμικά όργανα δίδουν με τα κατάλληλα μέσα στους πολίτες και στις αντιπροσωπευτικές ενώσεις τη δυνατότητα να γνωστοποιούν και να ανταλλάσσουν δημόσια τις γνώμες τους σε όλους τους τομείς δράσης της Ένωσης.
2. Τα θεσμικά όργανα διατηρούν ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με τις αντιπροσωπευτικές ενώσεις και την κοινωνία των πολιτών.
3. Προκειμένου να εξασφαλίζεται η συνοχή και η διαφάνεια των δράσεων της Ένωσης, η Επιτροπή διεξάγει ευρείες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη.
4. Πολίτες της Ένωσης, εφόσον συγκεντρωθεί αριθμός τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου, υπήκοοι σημαντικού αριθμού κρατών μελών, μπορούν να λαμβάνουν την πρωτοβουλία να καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, να υποβάλλει κατάλληλες προτάσεις επί θεμάτων στα οποία οι εν λόγω πολίτες θεωρούν ότι απαιτείται νομική πράξη της Ένωσης για την εφαρμογή των Συνθηκών. Οι διαδικασίες και προϋποθέσεις που απαιτούνται για τη διατύπωση της εν λόγω πρωτοβουλίας καθορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 24, πρώτο εδάφιο της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μέρος Δεύτερο
Απαγόρευση των διακρίσεων και ιθαγένεια της Ένωσης
Άρθρο 24
(πρώην άρθρο 21 της ΣΕΚ)
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας μέσω κανονισμών σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, εκδίδουν τις διατάξεις σχετικά με τις διαδικασίες και προϋποθέσεις που απαιτούνται για την υποβολή πρωτοβουλίας πολιτών κατά την έννοια του άρθρου 11 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένου του ελάχιστου αριθμού κρατών μελών από τα οποία οι πολίτες αυτοί πρέπει να προέρχονται.
Κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα αναφοράς προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 227.
Κάθε πολίτης της Ένωσης δύναται να απευθύνεται στον Διαμεσολαβητή που θεσμοθετείται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 228.
Κάθε πολίτης της Ένωσης δύναται να απευθύνεται γραπτώς σε οποιοδήποτε από τα θεσμικά ή λοιπά όργανα, που αναφέρονται στο παρόν άρθρο ή στο άρθρο 13 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μία από τις αναφερόμενες στο άρθρο 55, παράγραφος 1, γλώσσες, της εν λόγω Συνθήκης και να παίρνει απάντηση στην ίδια γλώσσα.
Kατεβάσετε ΕΔΩ το κείμενο της πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία.
Kατεβάσετε ΕΔΩ το κείμενο της Πράσινης βίβλου για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (11.11.2009)
Κατεβάστε εδώ τα κείμενα εργασίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί των προτάσεων οδηγίας σχετικά με την Πρωτοβουλία.
Κατά τη διάρκεια της Συνεδρίασης του Συμβουλίου Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 14 Φεβρουαρίου 2011 το Συμβούλιο υιοθέτησε έναν Κανονισμό ο οποίος θα επιτρέπει στους πολίτες της Ε.Ε. να απαιτούν να παρουσιάζονται οι νομοθετικές προτάσεις για ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Αυτός ο Κανονισμός ορίζει τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις εφαρμογής της Πρωτοβουλίας των Πολιτών. Πιο συγκεκριμένα, μια πρόταση της Πρωτοβουλίας πρέπει να προκύπτει από έναν τομέα αρμοδιότητας της Ε.Ε. και να είναι σύμφωνη με τις αξίες της Ε.Ε.
Κατεβάστε ΕΔΩ το δελτίο τύπου του Συμβουλίου
Κατεβάστε τον κανονισμό: έγγραφο 1 και έγγραφο 2
Κατεβάστε ΕΔΩ το κείμενο της πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία
Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών
Γενικές ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με την πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών